UKŁAD TRAWIENNY KONIA
Konie są zwierzętami roślinożernymi, nie należącymi do grupy przeżuwaczy (w odróżnieniu od krów).
Oznacza to, że posiadają one jednokomorowy żołądek, a ich układ pokarmowy jest przystosowany do trawienia włókna roślinnego.
Specyfika budowy układu pokarmowego koni dostosowana jest do naturalnego trybu życia tych uciekających zwierząt. Dzięki jednokomorowemu żołądkowi, w którym pokarm nie pozostaje długo, konie są wstanie natychmiast poderwać się do ucieczki przed drapieżnikiem.
Niestety to co dla dzikich koni pomaga w przeżyciu może utrudniać utrzymanie ich w zdrowiu w warunkach udomowionych. Poznajcie więc podstawową charakterystykę układu pokarmowego konia, która determinuje dietę tego zwierzęcia.
JAMA USTNA
Trawienie zaczyna się już w jamie ustnej, gdzie pokarm zostaje rozdrobniony i wymieszany ze śliną, która zawiera enzymy trawienne. Warto pamiętać, że u koni ślina wydzielana jest jako bezpośrednia reakcja na żucie, a nie tak jak u ludzi na sam widok jedzenia.
ŻOŁĄDEK
Żołądek konia jest relatywnie mały (pojemność około 8 litrów) i nieelastyczny, dlatego bardzo ważne jest aby nie podawać koniom paszy treściwej o wadze większej niż 2 kg na posiłek.
W żołądku dochodzi do niewielkich procesów trawiennych (rozpoczęcie rozpadu białek), jednak nie zachodzi tu żadne przyswajanie wartości odżywczych.
Połknięty pokarm trafia najpierw do bezgruczołowej części żołądka, w której pęcznieje, a dopiero następnie zostaje poddany trawieniu za pomocą kwasu chlorowodorowego produkowanego w części gruczołowej żołądka.
Jedynie ściany części gruczołowej żołądka chronione są przed działaniem kwasu specjalną warstwą śluzu.
Jeżeli koń karmiony jest dużą ilością zboża, a niewielką ilością paszy objętościowej górna część żołądka (niechroniona) ulega zakwaszeniu, co prowadzi do powstawania wrzodów.
Warto także pamiętać, że kwas produkowany jest w żołądku nieustannie, niezależnie od tego czy koń coś je. Tak więc przerwy w przyjmowaniu pożywienia dłuższe niż 3 - 4 godziny, także prowadzą do powstawania uszkodzeń ściany żołądka (wrzody).
Pokarm opuszcza żołądek już po około 20 minutach.
JELITO CIENKIE
Jelito cienkie mierzy od 21 do 25 metrów, co stanowi aż 75% całej długości układu pokarmowego konia. Organ ten przypomina wąski tunel, który możemy podzielić na trzy części posiadające różne funkcje trawienne: dwunastnicę, jelito czcze i jelito kręte.
W dwunastnicy kwasy trawienne są neutralizowane za pomocą żółci wydzielanej przez wątrobę (konie nie mają pęcherzyka żółciowego), także pH wzrasta z około 2,5 - 3,5 do 7,5.
W jelitach czczym i krętym dochodzi do trawienia enzymatycznego tłuszczy, skrobi oraz białek (wstępnie strawionych w żołądku), a także do przyswajania większości składników odżywczych, w tym minerałów.
Należy pamiętać, że skrobia podawana w nadmiarze nie może zostać całkowicie strawiona w jelicie cienkim. Dochodzi wtedy do przedostania się części skrobi do jelita grubego, które nie jest przystosowane do jej trawienia.
Pożywienie przesuwane jest w jelicie cienkim za pomocą kosmków jelitowych (ruchy perystaltyczne), co zajmuje od 45 minut do 2 godzin.
Powstawanie i zapobieganie wrzodom żołądka (j. ang.).
Droga pokarmu przez układ trawienny konia (j. ang.).
JELITO GRUBE
Jelito grube ma 7 metrów długości i pojemność maksymalną do 150 litrów, co stanowi aż 60% pojemności całego układu pokarmowego.
Składa się ono z jelita ślepego, okrężnicy i jelita prostego (odbytnicy).
Ściany jelita grubego wyścielone są gruczołami śluzotwórczymi, jednak trawienie zachodzi tu nie za pomocą enzymów trawiennych (jak w jelicie cienkim), a dzięki mikroorganizmom (fermentacja).
Jelito grube przystosowane jest głównie do trawienia włókna, a nie innych składników odżywczych, takich jak skrobia czy cukry rozpuszczalne w wodzie.
Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż konie nie produkują enzymów trawiących włókno, a do tego celu wykorzystują mikroorganizmy zasiedlające jelito grube.
Populacja mikroorganizmów występujących w jelicie grubym składa się z około 400 różnych gatunków bakterii, pierwotniaków i grzybów (w tym także drożdży), które dla prawidłowego rozwoju potrzebują odpowiedniego pH (około 6,7 do 7pH).
Jeżeli koń zje zbyt dużą ilość skrobi na jeden posiłek, to niestrawiona jej część dostaje się do jelita grubego, co powoduje produkcję kwasu mlekowego i spadek pH (zakwaszenie). Jeżeli pH spadnie poniżej 6,7 dochodzi do wymierania mikroorganizmów trawiących włókno i do namnażania się mikroorganizmów trawiących skrobię.
Podczas gdy efektem fermentacji włókna są m.in. lotne kwasy tłuszczowe będące źródłem energii, to efektem fermentacji skrobi jest o wiele silniejszy kwas mlekowy, który obniża pH i może prowadzić do uszkodzenia ściany jelita, a w efekcie zakażenia krwi, a nawet śmierci zwierzęcia.
Warto też pamiętać, że jakiekolwiek nagłe zmiany diety konia mają wpływ na mikroorganizmy jelita grubego i mogą skutkować obniżeniem zdolności trawienia, ale także kolką, zakwaszeniem organizmu, czy ochwatem.
Układ trawienny konia (napisy w j. pol.).
Procesy zachodzące w jelicie grubym po nagłym spożyciu zbyt dużej ilości skrobi.
Bibliografia:
-
materiały z kursu Equine Nutrition, pod patronatem Uniwersytetu w Edynburgu
-
„Feed your horse like a horse", J. M. Getty Ph.D., Dog Ear Publishing
Podziel się przeczytanym artykułem ze znajomymi!
