CHARAKTERYSTYKA PASZ
W naturalnych warunkach konie przemierzały 8 do 26 km na dzień pasąc się 16 do 20h na dobę. Pożywienie dzikich koni stanowiły trawy i zioła o niskiej wartości pokarmowej, dlatego także dzisiaj to pasza objętościowa powinna stanowić podstawę diety naszych koni.
PASZE OBJĘTOŚCIOWE
Pasze objętościowe mogą stanowić do 100% diety konia i nigdy nie powinny być podawane w mniejszej ilości niż 1 kg (suchej masy) na 100 kg masy ciała konia.
Przeciętne dzienne zapotrzebowanie konia na pasze objętościowe wynosi około 2% masy jego ciała.
1. Świeża trawa (pastwisko)
-
energia 7,5 - 12 MJ/kg,
-
zawiera 20 - 40% włókna,
-
ilość cukrów rozpuszczalnych w wodzie waha się od 3 do 40%,
-
powinna być niskiej jakości odżywczej (zwłaszcza pod względem węglowodanów niestrukturalnych).
2. Siano łąkowe
-
niska wartość energetyczna 4 - 8 MJ/kg,
-
mniej strawne niż świeża trawa ze względu na większą zawartość ligniny,
-
jakość odżywcza i higieniczna może być bardzo różna (może zawierać znaczną ilość kurzu lub pleśni),
-
aby zachować wartości odżywcze i pozbyć się kurzu należy moczyć siano w wodzie nie dłużej niż 10 min.
3. Siano z lucerny
-
wysoka wartość energetyczna 10 MJ/kg,
-
wysoki poziom białek (w tym lizyny),
-
aby obniżyć poziom energii często mieszana ze słomą.
4. Sieczki (sztucznie suszone pasze objętościowe)
-
małe straty właściwości odżywczych, dzięki krótkiemu suszeniu w wysoka temperaturze (około 800°C);
-
można suszyć młodą trawę (mniej ligniny), dzięki czemu uzyskuje się lepiej strawną paszę;
-
pasza musi być pocięta;
-
minusem jest wysoki koszt produkcji.
5. Sianokiszonki
-
wyszcza strawność i ilość energii (nieodpowiednie dla koni skłonnych do otyłości),
-
uzyskiwane przez naturalny proces fermentacji traw i lucerny,
-
mniejsza ilość kurzu niż w sianie,
-
wysoki walor smakowy dla koni,
-
krótki okres ważności,
-
jeżeli zawiera zbyt dużą wilgotność istnieje wysokie ryzyko wytwożenia się jadu kiełbasianego, który jest trujący dla koni.
Sieczka z lucerny
Siano łąkowe
PASZE TREŚCIWE
Pasze treściwe powinny stanowić jedynie niewielki dodatek do diety konia, mający na celu zwiększenie jej energetyczności (np. konie w treningu lub z niedowagą).
1. Zboża
-
wysoka energetyczność 10 - 16 MJ/kg;
-
wysoka zawartość skrobi;
-
energia uzyskana ze spalania skrobi jest szybko uwalniana, więc może powodować nadpobudliwość u koni;
-
średnia zawartość białka, białko niskiej jakości
(mała ilość lizyny);
-
niska zawartość wapnia i wysoka fosforu
(nierównowaga mineralna).
Najpopularniejsze zboża:
Owies:
- rozsądna ilość energii (około 10 MJ/kg),
- zawartość skrobi 40% (najniższa ze zbóż),
- może być karmiony cały (nieprzetworzony),
- zawiera skrobię o najwyżeszej strawności.
Jęczmień:
- wyższa energetyczność (około 15 MJ/kg),
- wyższa zawartość skrobi ok. 55%,
- musi być przetworzony przed podaniem.
Kukurydza:
- wysoka energetyczność (14 - 17 MJ/kg),
- najwyższy poziom skrobi ok. 70%,
-musi być przetworzona przed podaniem.
Karmiąc konie zbożami należy wybierać te, które mają jak najwyższy stopień strawności skrobi w jelicie cienkim, aby zminimalizować ryzyko przedostania się niestrawionej skrobi do jelita grubego!
Przetwarzanie zbóż, takie jak gniecenie, płatkowanie, mikronizacja, czy ekstruzja mogą poprawić ich strawność w jelicie cienkim.
Pamiętaj, że zboże to tylko pasza dodatkowa, która powinna być podawana w małych ilościach. Nigdy nie przekraczaj ustalonej międzynarodowej normy żywieniowej, która określa bezpieczną dawkę skrobi na 1 g/kg masy ciała, co oznacza nie więcej niż 0,5 kg skrobi na posiłek dla 500 kg konia i odpowiada około 1,2 kg owsa.
2. Produkty uboczne przemysłu przetwórczego
Otręby pszenne:
- produkt uboczny przy produkcji mąki;
- wartość energetyczna około 9 MJ/kg;
- niska wartość odżywcza;
- duża zawartość włókna, ale o niskiej strawności (duża ilość ligniny);
- niska zawartość wapnia i wysoka fosforu (duża nierównowaga);
- wysoki walor smakowy, otręby mogą stymulować apetyt lub być mieszane z lekami/ suplementami, aby ułatwić ich podanie.
Wysłodki buraczane:
- produkt uboczny przy produkcji cukru;
- średnia energetyczność 10 - 12 MJ/kg;
- duża zawartość wysokostrawnego włókna (ok. 85% suchej masy);
- energia pochodzące z trawienia włókna jest wolno uwalniana, więc nie prowadzi do nadpobudliwości;
- lepsza jakość białek niż np. w zbożach (większy udział lizyny);
- korzystna ilość wapnia, w lepszej proporcji do fosforu niż w zbożach;
- wysłodki niemelasowane są świetną paszą dla koni;
- mogą stanowić do 25% całej diety;
- powinny być namoczone przed podaniem (niewielkie ilości można karmić na sucho).
Melasa:
- wysoka energetyczność ok. 11 MJ/kg,
- wysoka zawartość węglowodanów (głównie cukrów rozpuszczalnych w wodzie),
- niska zawartość białka,
- często dodawana do gotowych pasz komercyjnych w celu poprawienia smaku i dla naturalnej konserwacji,
- niekorzystna dla koni skłonnych do nadwagi i ochwatu.
Łupiny słonecznika:
- niska wartość energetyczna (około 7 MJ/kg);
- bardzo niskie wartości pokarmowe;
- wysoka zawartość włókna, ale bardzo niskostrawnego
(dużo ligniny).
Owies gnieciony
Otręby pszenne
Wysłodki buraczane niemelasowane
Kukurydza peletowana
Wielozbożowe musli
3. Oleje, nasiona oleiste i inne produkty zawierające tłuszcz
Oleje roślinne:
- wysoka energetyczność 9 Mcal/kg (ponad dwukrotnie wyższa niż z węglowodanów), dzięki czemu wystarczy podawać w niewielkich ilościach;
- energia powstała ze spalania tłuszczu jest wolno uwalniana, dzięki czemu nie wywołuje efektu nadpobudliwości spotykanej przy karmieniu zbożami;
- należy wprowadzać do diety stopniowo, zaczynając od około 50ml i kończąc na 0,5l (nigdy więcej niż 100ml/100kg masy ciała);
- różny udział kwasów tłuszczowych (omega-3, 6 i 9).
Wybierając olej dla swojego konia zwróć uwagę na udział kwasów tłuszczowych w jego diecie, gdyż każdy z nich ma inne właściwości.
Omega-3: korzystnie wpływa na system odpornościowy i rozrodczy, chroni stawy i więzadła, zmniejsza nerwowość u koni, zmniejsza nasilenie alergii skórnych, zwalcza stany zapalne, poprawia funkcjonowanie serca i naczyń krwionośnych, wspomaga zdrowy rozwój sierści i rogu kopytowego.
Omega-6: wpływa korzystnie na funkcjonowanie mózgu, wzrok, skórę, sierść, kości i układ rozrodczy oraz pomaga w odpowiednim rozwoju organizmu podczas okresu wzrostu. Jednak zbyt duża dawka może prowadzić do powstawania stanów zapalnych, w tym układu oddechowego oraz pogorszyć tolerancję konia na alergeny.
Omega-9: wpływa korzystnie na serce i naczynia krwionośne.
Niestety nie istnieją jeszcze dokładne badania, które określałyby najlepszy stosunek kwasów omega w diecie konia. Warto mieć jednak na uwadze, że w naturalnym pożywieniu koni (świeża trawa) stosunek kwasów omega-3 do omeg-6 wynosi od 2:1 do 4:1. Niektóre źródła podają jednak, że bezpieczny stosunek omega to 1:3 lub nawet 1:5.
olej / proporcja omega-3 (%) omega-6 (%) omega-9 (%)
omega-3:6
1.lniany/ 4:1 58 14 19
2.rzepakowy/ 1:4 7 30 54
3.ryżowy/ 1:35 1 35 48
4.słonecznikowy/ 1 71 16
1:71
5.sojowy/ 1:7 7 50 26
6.kukurydziany/ 0 59 24
0:59
Siemię lniane:
- zawiera około 40% oleju;
- bardzo korzystne proporcje kwasów omega 3 : omega-6;
- zawiera dużą ilość białka dobrej jakości i może być używany do suplementacji aminokwasów egzogennych w diecie;
- zawiera niekorzystny stosunek wapnia do fosforu;
- nie zawiera skrobi;
- łupina jest słabo strawna, dlatego siemię należy podawać w postaci przetworzonej (świeżo gotowany, świeżo zmielony lub mikronizowany).
Makuch lniany:
- pozostałość po wyciśnięciu oleju z nasion lnu,
- zredukowana ilość tłuszczu od około 8% do 18%,
- pozostałe właściwości jak siemię lniane.
Otręby ryżowe:
- zawierają około 18% tłuszczu;
- energia około 14 MJ/kg;
- zawiera gamma oryzanol, który wpływa korzystnie na rozwój i rozluźnienie mięśni, redukuje stany zapalne oraz poprawia nastrój;
- bardzo duża zawartość fosforu (nierównowaga mineralna);
- zawiera około 22% skrobi.
Śruta sojowa:
- pozostałość po produkcji oleju sojowego,
- zawiera około 2% tłuszczu
(makuch sojowy zawiera więcej tłuszczu- około 8%),
- energia około 10 MJ/kg,
- zawiera białko wysokiej jakości (około 45%),
- świetne źródło lizyny,
- zawiera dwa razy więcej fosforu niż wapnia.
Mesz:
- zazwyczaj składa się z gotowanego siemienia lnianego z dodatkiem otrąb pszennych lub owsa, chociaż gotowe produkty potrafią zawierać bardzo długą listę składników;
- podawany raz lub kilka razy w tygodniu na pewno nie wniesie żadnych korzyści dla diety twojego konia.
Pamiętaj, że układ pokarmowy konia potrzebuje czasu, aby zaadaptować swoją florę bakteryjną do trawienia nowego pokarmu (w przypadku tłuszczy około 2 tygodni). Każdą nową paszę należy więc wprowadzać stopniowo do diety konia i podawać codziennie.
Uwaga, tłuszcze łatwo podlegają procesowi jełczenia, dlatego upewnij się, że karmisz swojego konia świeżym produktem i przechowujesz go w odpowiednich warunkach.
Pamiętaj także, że konie są roślinożercami - nigdy nie podawaj im tłuszczy pochodzenia zwierzęcego!
Mesz
Siemię lniane mikronizowane
Owlej ryżowy
Bibliografia:
-
materiały z kursu Equine Nutrition, pod patronatem Uniwersytetu w Edynburgu
-
„Feed your horse like a horse", J. M. Getty Ph.D., Dog Ear Publishing
Podziel się przeczytanym artykułem ze znajomymi!
