składniki odżywcze

Aby zrozumieć potrzeby dietetyczne konia oraz stworzyć zbilansowaną dietę, poznaj najpierw podstawowe znaczenie poszczególnych składników odżywczych.

WODA

Woda stanowi od 60% do 75% ciała dorosłego konia. Jest ona niezbędnym składnikiem diety i koń powinien mieć do niej stały dostęp.

Dzienne zapotrzebowanie dorosłego konia na wodę jest bardzo zależne od warunków pogodowych, jednak średnio wynosi 30 l.

Znaczenie wody w organizmie:

transport składników odżywczych,
termoregulacja,
metabolizm,
wydalanie produktów ubocznych z organizmu,
prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego.

Konie potrzebują stałego dostępu do świeżej wody.

Zdrewniałe łodygi roślin zawierają dużo niestrawnej ligniny.

WĘGLOWODANY (CUKRY)

Węglowodany, czyli skrobia, cukry i błonnik (włókno pokarmowe) stanowią podstawowe źródło energii dla koni. Węglowodany dzielimy na strukturalne, znajdujące się w ścianie komórkowej roślin oraz niestrukturalne, gromadzone wewnątrz komórek roślinnych (cukry proste, skrobia, fruktany).

Węglowodany strukturalne: celuloza, hemicelulozy i pektyny, trawione są w jelicie grubym za pomocą mikroorganizmów. Efektem ich fermentacji są lotne kwasy tłuszczowe wchłaniane przez ściany jelita i będące źródłem energii.

Produktami ubocznymi trawienia węglowodanów strukturalnych są gazy (metan i dwutlenek węgla).

Do składników ściany komórkowej roślin należy także lignina, która decyduje o wytrzymałości i sztywności rośliny (lignina jest niewęglowodanowym składnikiem roślin).

Warto wiedzieć, że ilość ligniny w ścianie komórkowej zwiększa się wraz ze stopniem rozwoju rośliny i ma ona negatywny wpływ na trawienie węglowodanów strukturalnych, a także niektórych białek.

Źródła węglowodanów strukturalnych to min.:

trawa, siano, słoma, wysłodki buraczane.

Węglowodany niestrukturalne: skrobia i cukry rozpuszczalne w wodzie (cukry proste i fruktany) stanowią zmagazynowane źródło energii dla roślin.

Cukry rozpuszczalne w wodzie występują w łodygach roślin i zaliczamy do nich cukry proste (glukoza, fruktoza i cukroza) oraz fruktany. Cukry te trawione są w jelicie grubym.

Fruktany znajdujące się w trawie stanowią naturalną część końskiej diety, jednak zbyt duże ich spożycie może spowodować zaburzenia trawienia i być skutkiem ochwatu.

Ilość cukrów występująca w roślinach jest jednak trudna do ustalenia, gdyż zmienia się w cyklu dobowym i rocznym oraz uzależniona jest od wielu czynników, takich jak:

gatunek roślin,
temperatura otoczenia,
stopień nawodnienia,
nawożenie,
nasłonecznienie,
koszenie.

Skrobia znajduje się głównie w nasionach zbóż, roślinach strączkowych oraz korzeniach i bulwach. W mniejszym stopniu występuje w liściach i łodygach traw.

Skrobia w przeciwieństwie do omówionych powyżej węglowodanów trawiona jest w jelicie cienkim za pomocą enzymów (amylazy) rozkładających ją na cukry proste, będące źródłem energii.

Należy pamiętać, iż koń ma ograniczoną możliwość trawienia skrobi w jelicie cienkim, a podanie zbyt dużej jej ilości na jeden posiłek może zaburzyć florę bakteryjną jelita grubego.

Ilość cukrów w trawie zmienia się wraz z pogodą.

Kukurydza zawiera aż 70% skrobi.

Tłuszcze świetnie zastępują zboża jako źródło energii.

TŁUSZCZE

Tłuszcze to zazwyczaj tylko niewielki procent diety koni. Co ciekawe mimo, iż nie są one wymagane w diecie, konie bardzo dobrze je tolerują.

Ponieważ tłuszcze stanowią skoncentrowane źródło energii (dwa razy większe niż węglowodany), dodatek tłuszczu do diety konia może być łatwym sposobem na zwiększenie kaloryczności paszy, bez zwiększania podaży zboża.

Tłuszcze trawione są w jelicie cienkim za pomocą enzymów (lipazy). Jeżeli koń zje bardzo dużą ilość tłuszczu może się on przedostać do jelita grubego, gdzie spowoduje obniżenie strawności włókna (tłuszcz oblepienia włókno i uniemożliwia jego strawienie za pomocą mikroorganizmów). Pamiętaj, więc aby wprowadzać tłuszcz do diety stopniowo i nie przekraczać dawki 100 ml na100 kg masy ciała.

Źródła tłuszczu dla koni to m.in.:

siemię lniane; otręby ryżowe; olej lniany, rzepakowy, sojowy.

BIAŁKA (PROTEINY)

Białka odgrywają bardzo ważną rolę min. w budowie mięśni, skóry i sierści, w produkcji enzymów, w gospodarce hormonalnej i w układzie odpornościowym, a także w rozprowadzaniu składników odżywczych po całym ciele.

Wstępny rozpad białek następuje już w żołądku za pomocą enzymu trawiennego (pepsyna), a kontynuowany jest w jelicie cienkim (proteazy). Jedynie białka powiązane ze ścianą komórkową roślin trawione są w jelicie grubym za pomocą mikroorganizmów.

Białka wspierają funkcjonowanie układu trawiennego poprzez stymulację wzrostu „dobrych” mikroorganizmów w jelicie grubym, dlatego też dla koni z wrzodami oraz z niedowagą polecany jest dodatek lucerny.

Białka składają się z łańcuchów aminokwasów, które możemy podzielić na aminokwasy egzogenne (które muszą być dostarczane wraz z pożywieniem) i aminokwasy endogenne (które organizm może syntetyzować samodzielnie).

Należy pamiętać, że białka powinny być dobrej jakości, czyli powinny zawierać wszystkie aminokwasy egzogenne w odpowiedniej proporcji, aby umożliwić ich prawidłowe przyswajanie przez organizm.

Dla koni najważniejszą parą aminokwasów egzogennych jest lizyna i metionina, gdyż występują one w diecie w dość małych ilościach w stosunku do zapotrzebowania. Pamiętaj więc o uzupełnieniu menu twojego konia o co najmniej jedną z podanych obok pasz stanowiących naturalne źródło tych aminokwasów.

Pasze bogate w lizynę i metioninę

(wysłodki buraczane zawierają jedynie dużą ilość lizyny).

lp. nazwa paszy wapń : fosforu

1. siano łąkowe zależy od gatunku

traw od 1:1 do 2:1

2. siano z lucerny 5:1

3. siano z koniczyny 4,5:1

4. owies 1:4

5. jęczmień 1:6,5

6. kukurydza 1:7,5

7. makuch sojowy 1:2

8. siemię lniane 1:2,4

9. wysłodki buraczane 9:1

10. otręby pszenne 1:13

Stosunek wapnia do fosforu w popularnych paszach.

MINERAŁY

Minerały odgrywają ważną rolę m.in. we wzroście organizmu i transporcie energii, wchodzą one także w skład płynów ustrojowych oraz niektórych enzymów.

Minerały dzielimy na makroelementy (na które zapotrzebowanie liczone jest w g na dzień) oraz mikroelementy (zapotrzebowanie liczone w mg/dzień).

Makroelementy:

wapń
fosfor
sód
potas
magnez
siarka
chlor

Mikroelementy:

kobalt
miedź
molibden
cynk
mangan
żelazo
fluor
jod
selen
chrom

Warto zwrócić uwagę, że nie tylko ilość dostarczanych minerałów jest ważna ale także ich proporcje. Najważniejszą proporcję w diecie konia stanowi stosunek wapnia do fosforu, który powinien wynosić odpowiednio 2 do 1.

Zauważ, że zboża posiadają znacznie więcej fosforu niż wapnia, dlatego też dieta na nich oparta może prowadzić do wypłukiwania wapnia z kości i ogólnego osłabienia organizmu.

Karmiąc swojego konia głównie zbożem upewnij się, że dostaje on odpowiednią ilość wapnia. Dietę zbożową możesz zbilansować m.in. za pomocą innych pasz bogatych w wapń np. wysłodków buraczanych lub lucerny.

Gotowe pasze dla koni zazwyczaj zawierają zbilansowaną ilość minerałów. Pamiętaj jednak, że aby pokryć zapotrzebowanie konia musisz przestrzegać zalecanych dziennych dawek żywieniowych umieszczonych na opakowaniu.

WITAMINY

Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w tłuszczach (A, E, D, K), które mogą być magazynowane w organizmie oraz rozpuszczalne w wodzie (C, B complex), które muszą być dostarczane regularnie.

Witaminy z grupy B produkowane są przez mikroorganizmy zamieszkujące jelito grube, tak więc zazwyczaj nie muszą być suplementowane. Pamiętaj jednak, że dieta bogata w skrobię negatywnie wpływa na florę jelita grubego i może utrudnić syntezę tych witamin.

Witamina C syntetyzowana jest w wątrobie konia.

Bibliografia:

materiały z kursu Equine Nutrition, pod patronatem Uniwersytetu w Edynburgu
„Feed your horse like a horse", J. M. Getty Ph.D., Dog Ear Publishing

Podziel się przeczytanym artykułem ze znajomymi!

idź do góry

KOŃSKA ŚCIEŻKA

SKŁADNIKI ODŻYWCZE

TŁUSZCZ=

PODWÓJNA ENERGIA!